Boynumuz anatomik yapısı sayesinde geniş bir hareket kabiliyetine sahiptir. Bu nedenle incinme ve yaralanmalara da oldukça açıktır. Boyun omurlarımızın en hareketli seviyesi C5-C6 olup, boyun fıtığı da en fazla bu seviyede görülür. Bel ağrısından sonra en çok karşılaşılan kas iskelet sistemi yakınması boyun ağrısıdır. Erişkinlerin üçte ikisi hayatlarının bir döneminde boyun ağrısı yaşar. Boyun ağrılarının birçok farklı nedeni vardır.
“Boyun ağrıları yaşam kalitenizi bozabilir.”
Günlük yaşam alışkanlıklarımızdaki yanlışlar boyun ağrılarında artışa neden olur. İçinde bulunduğumuz pandemi döneminde birçok kişide boyun ağrılarında artış oldu. Uzun süreli evde olmak, iş ve eğitimi uzaktan sürdürmek yaşama alışkanlıklarımızın postür üzerindeki etkilerini daha çok ortaya çıkardı. Ayrıca boyun ağrıları, altta yatan bazı hastalıklara bağlı olarak da görülebilir. Uzun süreli boyun ağrısı günlük yaşam aktivitelerini ve uyku kalitemizi bozar. Çünkü uzun süren boyun ağrıları banyo yapmak, uyumak, giyinmek, işe gitmek, araba sürmek gibi günlük yaşam aktivitelerimiz ve tüm beden sistemimiz üzerinde olumsuz etkilere neden olur.
Boyun ağrısı nedenlerinden bazıları
- Kötü postür, zayıf kaslar
- Sedanter yaşam
- Masa başında çalışmak
- Uzun süreli bilgisayar ekranı karşısında oturmak
- TV karşısında uzun süre geçirmek
- Telefonda fazla vakit geçirmek
- Başta ev işleri olmak üzere tüm işlerde uzun süreli öne eğilerek yanlış ve zorlamalı pozisyonda çalışmak
- Duruş bozuklukları
Tüm sistemi nasıl mı bozar?
Uzun süreli ağrı ve hareket kısıtlılığının etkileri, diğer vücut bölgelerine yayılarak uyku kalitesinde bozulmaya kadar ulaşır. Bunun sonucunda da genel vücut tamir sistemlerinde aksamalar başlayarak zincirleme bir şekilde mutsuzluktan motivasyon kaybına, dikkat eksikliğinden odaklanamamaya, sindirim sistemi bozukluklarından obeziteye ve nefes kapasitesinde düşüş ile savunma sisteminde çöküşe kadar tüm sistemler üzerinde olumsuz etkilere neden olarak yaşam kalitemizi düşürür.
Boyun ağrısı belirtileri nelerdir?
- Boyun tutulması: Boyun hareketlerini engelleyici yapıda ağrı. Özellikle başı bir taraftan diğer tarafa çevirmeye çalışırken ağrı ve kısıtlılık.
- Kola ve ele yayılan ağrı: Ağrı, sinir hattı boyunca boyundan omuzlara ve kollara yayılabilir. Ağrının yoğunluğu değişken olup yanma şeklinde de hissedilebilir. (Önemli bir belirti olduğundan, gecikmeden doktorunuza başvurmalısınız.)
- Karıncalanma, iğnelenme, batma, uyuşma (parestezi): Bu hisler boyundan omuzlara, kola, parmaklara kadar yayılabilir. Tipik olarak sadece bir kolda hissedilir.
- Kuvvet kaybı (eline aldığını düşürme hissi): Bu durum parmaklarda karıncalanma, uyuşma veya zayıflığa neden olabilir.
- Baş ağrısı: Boyundaki gerilme, başa bağlı kaslarda ve sinirlerde de gerilme oluşturarak gerilim tipi baş ağrısı veya oksipital nevraljiye neden olabilir.
Mekanik boyun ağrısı
Başlıca iki çeşit boyun ağrısı vardır: mekanik boyun ağrısı ve omurga patolojilerine bağlı ağrı. Mekanik boyun ağrısı, en sık görülen boyun ağrısı tipidir. Boyun, boyun kasları ve bağ dokusunu etkileyen kazalar ve zedelenmelere bağlı olarak da oluşabilir. Kötü postür bu tip ağrının en önemli nedenidir. Mekanik boyun ağrısı başa, omuzlara ve kollara yayılabilir. Sıklıkla ağrının gerçek nedeni ve yeri bulunamaz.
Kas gerilmeleri
Bilgisayar, tablet, televizyon ve telefonda çok fazla zaman geçirmek kas gerginliklerini arttırır. Kaykılarak oturmak, yatarak kitap okumak, uygunsuz postürde uzun zaman kalmak, gerginlik, stres, dişleri sıkmak boyun kaslarımızı zorlayarak kasılmaya, gerilmeye neden olabilir.
Kazalar ve yaralanmalar
Kaza ve yaralanmalar, hafif incinmelerden ciddi patolojilere kadar geniş bir skalada hasarlara neden olabilir.
Ani boyun savrulması
Motorlu bir taşıta arkadan çarpıldığı kazalarda kamçı sendromu/kırbaç hareketi zedelenmesi (whiplash) denilen bir durum görülebilir. Bu durumda baş önce arkadan vurulmanın etkisiyle geriye doğru, sonra da öne doğru hızla sarsılır. Normal eklem hareket genişliğinin üzerindeki zorlamalı hareket açısı nedeniyle yumuşak dokuda zedelenmeden boyun omurları arasındaki bağlarda kopmalara kadar uzanabilen tehlikeli bir tablodur.
Araç koltuklarının boynu destekleyen yapıda olması ya da araç boyun yastığı ilavesi whiplash yaralanmalarından korunmada oldukça etkilidir.
Omurga hastalıklarına bağlı boyun ağrısı
Bu gruptaki boyun ağrıları mekanik boyun ağrılarına göre daha az görülür. En sık görülen nedenleri şunlardır:
- Boyun fıtığı (servikal disk hernisi)
- Boyun omurlarında dejenerasyon/yıpranma (servikal spondilozis)
- Boyun omurga kanalında daralmaya bağlı omurilik basısı (servikal spondilotik miyelopati)
Boyun fıtığı (servikal diskopati)
Boynumuzda bulunan omurlar arasındaki disklerde görülen fıtıklaşmalara bağlı olarak oluşur. Boyun fıtığı sinir kökü üzerine baskı yaparsa özelikle omuza ve kola vuran ağrıya yol açabilir. Bu durumda kol ağrısı çoğunlukla boyun ağrısından daha şiddetli ve ön planda olabilir. Sinir köklerine olan basının düzeyine göre de kol ve el kaslarında güçsüzlük ve uyuşukluk görülebilir.
Boyun omurlarında dejenerasyon/yıpranma (servikal spondiloz)
Vücudumuzdaki tüm eklemler gibi boyun eklemlerimiz de yaşlandıkça aşınma eğilimindedir. Bu duruma osteoartroz da denilir.
Yaşlanmayla beraber omurlar arasında bulunan disklerin içerdiği su oranı azalır. Su oranı azalan disklerin yüksekliği de azalır. Böylece diskin hareketi desteklemesinde yetersizlik meydana gelir ve eklemlere daha fazla yük binmeye başlar. Yük dağılımındaki ve hareket yeteneğindeki dengesizlik omurlarda bozulmaya yol açar ve sonuçta anormal kemik uzantıları (osteofit) oluşur. Bu kemik çıkıntılar boyunda ağrıya, sinir köklerine ve omurilik üzerine basıya yol açarak boyun fıtığına benzer kol ağrılarıyla elde ve kolda güçsüzlük ve uyuşukluğa yol açabilir.
Boyun omurga kanalında daralmaya bağlı omurilik tutuluşu (servikal spondilotik miyelopati)
Boyun omurgalarında ileri düzeydeki kireçlenme (spondilotik değişikler) omurga kanalında daralma yaparak omurilik üzerinde bası bulgularına neden olabilir. Bu tabloya spondilotik miyelopati denir. Omurilik sürekli bası altında olduğunda ise bacaklarda yanma, gerginlik hissi, sertlik, yürüme zorluğu, kollarda kuvvetsizlik, uyuşukluk, karıncalanma gibi belirtiler görülür.
Boyun ağrısına neden olan diğer etkenler
Romatoid artrit, menenjit veya kanser gibi bazı hastalıklar ile boğazda uzun süren enfeksiyon ve buna bağlı şişmiş lenf bezleri de (LAP) boyun ve ense ağrısına sebep olabilir.
Aşağıdaki durumlarda en kısa sürede doktorunuza danışmalısınız:
- Hastada kanser gibi ciddi bir sistemik hastalık varsa
- Ağrı günden güne azalmıyor, artıyorsa
- Elde ve kolda kuvvet kaybı, his değişikliği meydana gelmişse
- Ağrıyla beraber ateş, kilo kaybı, iştahsızlık, halsizlik gibi sistemik belirtiler varsa
- Devamlı ağrı varsa
- Gece ağrısı varsa
Boyun ağrısı süresine göre 3 gruba ayrılır:
- Akut: 4 haftadan az sürer.
- Subakut: 4-12 hafta sürer.
- Kronik: 3 ya da daha fazla ay sürer.
Ağrı kronikleştikçe tedavisi gittikçe zorlaşabilir. Ağrıya akut ya da subakut dönemde müdahale etmek tedavi başarısı açısından çok önemlidir.
Boyun ağrısı teşhisi nasıl konur?
- Anamnez (öykü)
- Fizik muayenesi
Doktorunuz gerekli gördüğü takdirde boyun ağrınızın nedenini daha iyi anlayabilmek için teşhise yönelik tetkik veya görüntüleme yöntemlerinden birini ya da birkaçını isteyebilir:
- Röntgen
- BT taraması
- MR görüntüleme
- Elektromiyografi (EMG)
- Kan testleri
Boyun ağrızı tedavisi
Boyun ağrınız bir darbe ya da travma sonrasında oluşmadıysa evde kendi kendinize uygulayabileceğiniz bazı yöntemler vardır.
- Dinlenmek: Boyun kaslarında gerginlik ve ani sert ters harekete bağlı kas tutulmaları için genellikle birkaç gün dinlenmek iyi gelir. Dinlenme kaslara ve tendonlara kendiliğinden iyileşmek için gerekli süreyi sağlayarak toparlanma sağlar.
- Ağrıya neden olan yorucu faaliyetlerden veya hareketlerden kaçınmak
- Boyun destekli yastık kullanmak ya da yan yatıp küçük bir havluyu rulo yaparak boyun boşluğunu desteklemek
- Duruşu düzeltmek: Kötü duruş boyun ağrısına neden olur ve basit değişikliklerle ağrı geriler.
- Masa başında çalışırken doğru sandalye seçimi, ekran göz hizası ve ekran göz mesafesini sağlamak
- Yaşam tarzı değişiklikleri: Boyun ağrısı yapan aktivitelerin sınırlandırılması veya önlenmesi gerekebilir. (Akıllı telefon, tablet, bilgisayar, televizyonla zaman geçirme süresinin düzenlenmesi gibi)
Kendi kendinize evde uyguladığınız tedaviler yeterli olmadığında hekiminiz aşağıdaki tedavileri önerebilir:
- Medikal tedavi: Lokal ya da sistemik uygulanan ağrı kesiciler kas gevşeticiler
- Uygun içerikli magnezyum
- Fizik tedavi
- Boynu destekleyen yumuşak bir boyunluk ile kısa süreli immobilizasyon: Boyundaki yapılar üzerindeki baskıyı azaltarak ağrının giderilmesini ve ağrı korkusu nedeniyle de devam eden kasılmayı azaltarak tedaviyi destekler. Ancak boyunluk bir seferde iki üç saatten fazla ve toplamda bir iki haftadan uzun bir süre kullanılmamalıdır.
- Steroid enjeksiyonları
- Cerrahi
Boyun sağlığını korumak ve desteklemek için neler yapılabilir?
- Düzenli spor yapın. Haftada 3 ila 4 gün egzersiz yapmak kondisyon artışı sağlar; boyun, sırt ve karın kaslarını güçlendirerek postürü düzeltir. Düzenli yapacağınız sporlar tempolu yürüme, koşma, yüzme, yoga ve benzerleri olabilir.
- Sigara içmeyin.
- Kilo kontrolünü sağlayın.
- Boyun ve sırt kaslarınızı güçlü tutun.
- Mutlaka masanızda çalışın. Yatakta, koltukta ve benzeri kötü pozisyonlarda çalışmayın.
- Bilgisayar ve tablet kullanırken sıklıkta duruşunuzu kontrol edin ve düzenleyin. Ofis ergonomisi olarak adlandırılan destekleri kullanın. Boynu destekleyen, sırtı yüksek, bel boşluğunuzu dolduran sandalyeler tercih edip bilgisayarınızın ekranını göz hizanıza yerleştirin. Ayağınızın altına küçük bir yükselti alıp konforlu ve dik oturun. Mümkünse her saat başı 5-10 dakika masa başından kalkıp yürüme, zıplama, salınma gibi hafif egzersizler yapın; hareket edin. (İdeali 25-30 dakikada bir 3-5 dakika ayağa kalkıp hareket etmektir.)
- Stresinizi kontrol edin.
- Sağlıklı ve dengeli beslenmeye özen gösterin. Yeterli sıvı tüketin.
- Aşırı yüklenmelerden (ev işlerinde veya sporda aşırı zorlanma ve yorulmadan) kaçının.
- Doğru yastık ve yatak seçin. Çok sert veya çok yumuşak olmasından kaçının.
- Ayakkabı seçimine dikkat edin. Barefoot (çıplak ayak) ayakkabılar tercih edilebilir. Doğru ayakkabı seçimi tüm vücut sağlığı üzerinde etkilidir.
- Yoga, meditasyon, mindfulness ve nefes çalışmalarını yaşamınıza dahil edin. Bunlar parasempatik sistem üzerinden genel vücut sağlığını destekler. Boyun ağrılarından kurtulmak ve yaşam kalitesini artırmak için pandemi döneminde evde yoga yapmak akıllıca bir seçimdir. Boyun ve kürek kemiği stabilitesini artırırken omurgayı güçlendirir, kas spazmlarınızın azalmasını sağlar.
