Wellness terimi ilk defa Dr. Halbert Dunn tarafından 1961’de yayımlanan “Yüksek Seviye Wellness” adlı kitapta kullanarak hayatımıza dahil oldu ve seneler önce (1985’te) dünya devi Technogym firmasının ekipman üretiminden sonraki adımıyla, yani bu ekipmanların ve hayatımızın her safhasına nasıl dahil olacağı yönündeki çalışmalarla gelişti.
Wellness kelimesinin karşılığı olan yaşam şeklinin açıklamalarını ezbere bir şekilde, makalelerden kopyala yapıştır yöntemiyle birçok yerde bulmanız mümkün. Ezbere dedim çünkü bilmeden ve yaşamadan bu konu hakkında edinemediğiniz tecrübeniz yok ise ezbere verdiğiniz bilgi de yanlış olacaktır.
Bu yazıdaki bilgiler, 14 senedir hizmet verdiğim wellness sektörünün İtalya, Cesena’da bulunan dünyadaki tek merkezi Technogym Wellness Village içindeki Wellness Institute adlı okulun bütün eğitimlerini tamamlayarak edindiğim tecrübe ve bilgiye dayanıyor.
Takdir edersiniz ki bütün eğitimleri tamamlamak, 15 günlük kursları bitirmekle eşdeğer olmuyor. Zamana yayılmış uzun bir süreci adım adım takip ederek öğrendiklerinizi önce benliğinize, sonra da yaşamınıza dahil ediyorsunuz. Ben bu okulu 14 sene içinde “bitirdim” desem yine sizi yanıltmış olurum çünkü her geçen gün wellness adına yeni bir şeyler öğrenip hayatımıza eklemek bu işin temelinde var olmalı.
Sağlıklı bir bedene sahip olabilmek; iyi beslenmek, düzenli egzersiz yapmak, bedene zarar veren alışkanlıktan uzak durmak, çevrenizdeki ve dünyadaki farkındalığınızı geniş tutmak ve hiç bitmeyecek bir sürekli eğitim halini kapsar. Wellness, kendinize ve çevrenizdekilere olan bağ ve sorumluluklarınızı olması gerektiği gibi düzene sokar ve iyi ilişkiler kurabilme yeteneğinizi geliştirir. Öğrenmeye açık bir zihin ve daha fazlasını sizler de sıralayabilirsiniz.
Zihnen ve bedenen sağlıklı olan bireyin farkındalığı da yüksek olur. Ancak buna bağlı olarak “spiritüel wellness” adı altında yayımlanan bazı açıklamaların bu yapıyla herhangi bir ruhani bağı ve yönü yoktur. Spiritüel wellness bir beden ibadeti olarak açıklanabilir ama bir “inanış şekli” olarak dini anlamda benimsetilmesi yanlıştır. Bunu özellikle vurgulamamdaki sebep, 2007 senesinde Çin’in Çengçou bölgesinde bulunan Budist rahiplerin yaşadığı Şaolin’de eğitimimin spiritüel yönünü tamamlamamak için bir süre manastırda yaşamış olmam. Sabah saat 5’te kalkıp kung-fu, karate, Çin boksu, silahlı ve silahsız uzak doğu eğitimleri dahil olmak üzere günde 7-9 saat aralığında birçok farklı çalışmayı yapıyorduk. İş ne zaman Buddha training’e geliyordu, işte o zaman ustam yanıma gelip “Bu bizim inanışımız. İstersen sen bu çalışmaya katılmayabilirsin.” diyordu. Yani bedensel sağlık için tamam ama ruhani sağlık için sizi özgür bırakıyorlardı ve buna da kimsenin karışması ve yön vermesi için çaba sarf etmiyorlardı.
Bugüne kadar dünyada gözlenen akımlara bakacak olursak, 60’lı yıllar fast food, 70’lı yıllar gayrimenkul yatırımları, 80’li yıllar ev elektroniği, 90’lı yıllar PC’ler, cep telefonları, internet çılgınlığı, günümüzde ise wellness devrimi olarak karşımıza çıkıyor. Bu akım sonrasında senelerdir bilinen fitness eğitmenliği kavramının yanına da eklenen “wellness eğitmenliği” de gündeme oturdu.
Henüz fitness ve wellness eğitmenliği arasındaki farkları bilmemesine rağmen maalesef wellness eğitmenliği adı altında belgelendirilen birçok kişi mevcut. Kişiler kendi kendilerine taktıkları “yaşam koçu”, “wellness eğitmeni” gibi unvanlarla asıl mesleklerini bir kenara bırakmış durumdalar. Sözde sağlıklı bir toplum yaratmak adına iki portakal suyu sıkıp bilinçsiz tarifini veren de Bebek sahilinde hunharca yürüyen de kendisine bu işi kazanç kapısı olarak gördüğü günden bu yana işin asıl sahipleri mesleki anlamda kaygılanıyor. Bu konu Sağlık Bakanlığımız tarafından denetlemeye alınmadığı takdirde, yetkiliymiş gibi görünen ancak wellness hakkında yeterli bilgisi olmayıp kısa süreli kurslarla fikir sahibi olan kişilerin toplum sağlığı açısından tehlike oluşturabileceğini de üzülerek ifade etmek isterim.
Konuyu daha iyi açıklamak için bilimsel bir makaleden alıntı yapalım.
Bilinmesi gereken en önemli konu ise wellness eğitmeni ile fitness eğitmeni arasında ne gibi farklar olduğudur.
Fitness eğitmeni, konusunda uzmandır. Amacı öğretmektir. Sorunları düzeltir ve çözümler sunar. Wellness eğitmeni ise yapılan işi kolaylaştırır. Amacı dinlemektir. Sorunların düzeltilmesi için yetenek geliştirir, kaygılarının üstesinden gelebilmesi için yardım eder ve sürecin devamlılığını sağlar.
Yurtdışında seneler önce aldığım eğitimler, 25 senelik mesleki tecrübem ve bilgiler ışığında ülkemizde kuruluşu ve yönetim kurulunda görev aldığım Wellnsess Institute Turkey kurumunda, birçok üniversitede ve konferanslarda wellness adına yaptığım sunumlarda kullandığım paylaşımlardaki açıklamalarım şöyle: “Sağlıklı bir yaşam ve kaliteli bir hayat” yeni yüzyılın yükselen değeri. Günümüzde ortaya çıkan hastalıkların çoğu hareketsiz yaşam ve dengesiz beslenme kaynaklı ve gün geçtikçe dünya nüfusu hızla hastalanıyor. Artık günümüzde hekimler de reçetelere ilave olarak egzersiz öneriyor. Sağlık kitaplarının ülkemizde de en çok satanlar listesinde yer alması dahi sağlığın önemini yeniden keşfettiğimizin somut göstergesi. Parklarda, sokaklarda yürüyüş yapanların sayısı bu nedenle her gün biraz daha artıyor. Sağlık ve spor bilincinin ülkemizde de yavaş yavaş fark edilmesiyle beraber vitamin, mineral veya besin desteklerinin satışının artmasının, spor ve fitness merkezlerine üye olanların çoğalmasının sebebi olarak gösterilebilir.
Toplum olarak bilinmesi gereken bir konu da hangi durumlarda wellness’a ihtiyacımızın olduğudur. Kilo alıyorsak, göbeğimiz çıkmaya başlamışsa, egzersiz yapmıyorsak, çabuk hastalıklara yakalanıyorsak, sigara ve alkol tüketiyorsak, devamlı fast food ve yağlı ürünlerle besleniyorsak, stresli bir iş hayatımız varsa wellness’a ihtiyacımız var demektir. Bilim insanları, en azından haftada 1.100 kalori yakacak kadar egzersiz yaparak damar tıkanması ve hipertansiyona yol açan karın bölgesindeki yağ birikmesine engel olunabileceğini belirtiyor. Dilediğiniz yerde ve dilediğiniz anda kendinize zaman ayırarak daha sağlıklı bir yaş almak için ruh beden bütünlüğünüzü korumak sizin elinizde. Bahaneleri bir kenara bırakın ve sağlıklı yaşlanın.
Wellness eğitmenliği nasıl olmalı?
Bireyler, kapsamlı bir fiziksel egzersiz programı veya herhangi bir egzersiz tekniği önerileri için eğitmenlere ihtiyaç duyarlar. Bu bağlamda, onlara yardım edecek kişi olan bireysel fitness eğitmenidir. Genelde akademik geçmişe sahip bu eğitmenler, üyelerini eğitmek ve fitness parametrelerini (kuvvet, dayanıklılık vb.) artırmakla sorumludur. Üyelerin motivasyonu yüksek olduğunda ve onlara tam olarak ne yapmaları gerektiğini söylediğinizde de bu başarıyı yakalayabilirler. Ancak, eğer bir kişi yaptığı şeyden kararsız ve korkuyorsa, sağlığını daha iyi duruma getiremez veya bunun için daha fazla çaba sarf etmesi gerekir. Wellness eğitmenliğinin doğasında özellikli bir öğreticilik yoktur. Wellness eğitmenleri, üyelerine tam olarak ne yapmaları gerektiğini söyleyen değil, onlara ne isteğini ve nedenini soran, isteklerine nasıl ulaşacaklarıyla ilgili onlarla işbirliği yapan kişidir. Üye ve eğitmen birlikte kişiyi motive eden unsurları bulur ve gelecek için bir wellness vizyonu oluştururlar.
Wellness eğitmenleri her zaman çalıştıkları kişilerin sorunlarını analiz edip, onlar için hedefler oluşturmaz. Çünkü kişilerin kendilerini değiştirmeleri için gerekli olan güce sahip olduklarını ve bunun için gerekli olan en iyi yolu kendilerinin seçmeleri gerektiğine inanırlar. Bu bağlamda, wellness eğitmeninin görevi kişilerin özyetkinliklerini (kendi kendine yapabilme) artırmak ve değişime olan korkularını gidermede onlara yardım etmektir. (Eraslan, A., Çimen, Z. (2013). Rekreasyonel Spor Merkezlerinde Hizmet Kalitesi. 13. Spor Bilimleri Kongresi, Bildiri Kitabı. Konya)
